Pháp cung cấp máy bay chiến đấu Mirage 2000 cho Ukraine... Vũ khí 'đo ni đóng giày' đối đầu với F-16?

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tuyên bố vào ngày 6 tháng 6 năm 2024 rằng nước này sẽ cung cấp máy bay chiến đấu Dassault Mirage 2000 do Pháp sản xuất cho Ukraine. Pháp trước đây đã duy trì lập trường thận trọng trong việc hỗ trợ vũ khí cho Ukraine, nhưng có vẻ như nước này đã quyết định cần phải hỗ trợ nhiều hơn nữa để xoay chuyển tình thế trước cuộc tấn công dữ dội liên tục của quân đội Nga.

Loại máy bay chiến đấu mà Pháp sẽ cung cấp là Mirage 2000-5F cải tiến, số lượng máy bay chưa được công khai. Không quân Pháp hiện đang sở hữu 26 chiếc Mirage 2000-5, và chúng dự kiến sẽ được thay thế bằng máy bay chiến đấu Rafale trong tương lai. Mirage 2000-5F được cung cấp cho Ukraine sẽ được lấy từ những chiếc đang được Không quân Pháp sử dụng, vì vậy vẫn chưa rõ liệu chúng sẽ được cung cấp dần dần sau khi được thay thế bằng Rafale hay sẽ được chuyển giao sớm hơn trước khi Rafale được triển khai. Tuy nhiên, dự kiến tất cả các máy bay này sẽ được chuyển giao cho Ukraine trong tương lai.

Mirage 2000-5F là phiên bản được nâng cấp từ Mirage 2000C, được thực hiện từ cuối những năm 1990 đến đầu những năm 2000. Các thiết bị điện tử (avionics) được trang bị, bao gồm radar và hệ thống tác chiến điện tử, đã được hoàn toàn cải tiến, biến nó thành một máy bay chiến đấu hiện đại. Đặc biệt đáng chú ý là việc trang bị tên lửa không đối không MICA. Loại tên lửa này có khả năng tự động theo dõi và tiêu diệt mục tiêu sau khi phóng, cho phép phi công tránh giao chiến trên không với máy bay đối phương và tấn công từ khoảng cách an toàn.

Các tên lửa không đối không tương tự như MICA bao gồm AIM-120 AMRAAM được trang bị trên F-16AM dự kiến sẽ được cung cấp cho không quân Ukraine, và R-77 RVV-AE được trang bị trên Su-35 của không quân Nga. Tuy nhiên, MICA có nhược điểm là kích thước nhỏ hơn nhiều và tầm bắn ngắn hơn so với các loại tên lửa này. Điều này là do Pháp đã cố gắng thay thế cả tên lửa tầm ngắn dành cho chiến đấu không đối không tầm gần và tên lửa không đối không tầm xa (BVR) chủ lực bằng MICA. Việc giảm số loại tên lửa được trang bị có thể giúp tăng hiệu quả hoạt động. MICA được phát triển dựa trên triết lý thiết kế này, nhưng nó có nhược điểm là tầm bắn ngắn khi dùng làm tên lửa BVR và khả năng cơ động kém khi dùng làm tên lửa tầm ngắn.

Thực tế, do những nhược điểm này mà MICA đã bị chỉ trích là 'ngắn cả thân lẫn dây', và điều này cũng là một trong những lý do khiến khả năng chiến đấu trên không của Mirage 2000-5 được đánh giá là thấp hơn F-16. Mặt khác, MICA có ưu điểm là được trang bị hai loại cảm biến để phát hiện máy bay đối phương, một là radar và hai là cảm biến hình ảnh hồng ngoại, cho phép phóng đồng thời nhiều loại tên lửa dẫn đường khác nhau để vô hiệu hóa cả nhiễu sóng vô tuyến và nhiễu hồng ngoại. Xét về điểm này, có thể nói MICA là một đặc điểm độc đáo của Mirage 2000-5.

Trong khi đó, Pháp đã thay đổi đáng kể lập trường trước đây khá thụ động trong việc hỗ trợ Ukraine, thể hiện qua việc tuyên bố đang xem xét việc cử các huấn luyện viên quân sự đến Ukraine vào tháng trước.

Cần lưu ý rằng, trước đó, Pháp đã cố gắng mua lại Mirage 2000-9 từ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất để cung cấp cho Ukraine, nhưng đã bị từ chối, và cuối cùng máy bay đã được chuyển giao cho Morocco theo yêu cầu của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Đây là một ví dụ minh họa cho thực tế rằng nhu cầu về máy bay chiến đấu cũ hiện nay rất cao.

Mirage 2000 được phát triển như một đối thủ cạnh tranh với F-16, và được kỳ vọng sẽ đảm nhận nhiều nhiệm vụ khác nhau tại Ukraine, bao gồm phòng không, tấn công mặt đất và trinh sát.