İsrail-Filistin Çatışmasının Tarihi ve Ateşkes Görüşmelerindeki Zorluklar

Filistin Özerk Yönetimi'nin Gazze Şeridi'nde İsrail ile İslamcı silahlı örgüt Hamas arasında devam eden çatışmalar son zamanlarda daha da şiddetlendi. Hamas, İsrail'e büyük çaplı bir saldırı düzenleyerek şok etkisi yarattı ve bunun üzerine İsrail ordusu Gazze Şeridi'ne yönelik hava saldırılarını yoğunlaştırdı. Hamas da İsrail tarafına çok sayıda roket fırlatarak her iki tarafta da kayıpların artmasına neden oldu.

İsrail ile Filistin'in bu acımasız çatışma tarihini tekrar tekrar yaşamalarının nedeni nedir? Bunun kökeninde, 2000 yılı aşkın uzun bir tarihe dayanan Yahudiler ile Araplar arasındaki çatışma yer almaktadır.

19. yüzyılda Yahudiler arasında, antik krallıklarının bulunduğu Filistin topraklarına geri dönerek bir devlet kurma amacını taşıyan Siyonist hareket ortaya çıktı. I. Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Yahudilere bir devlet kurmayı destekleyeceğine söz verdi ancak Araplara da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaşmaları halinde bağımsız bir devlet kurabilecekleri konusunda yanlış vaatlerde bulundu. Nazi Almanyası'nın Yahudilere karşı gerçekleştirdiği soykırım olan Holokost olayından sonra Yahudiler, kalıcı bir yurt edinme konusunda daha da kararlı hale geldiler.

1948 yılında İsrail'in kurulmasıyla Filistin topraklarında bir Yahudi devleti ortaya çıkınca Araplar ile Yahudiler arasındaki çatışma da iyice alevlendi. 700.000 Filistinli evlerinden çıkarılarak sürgün edildi ve bugün Batı Şeria ile Gazze Şeridi'nde yaşıyor, İsrail işgali altında bulunuyorlar. Özellikle Gazze, bir tohum fındığı büyüklüğünde bir alana 2 milyon kişinin sıkıştığı, 'tavanı olmayan bir hapishane' olarak adlandırılan elverişsiz koşullarda bulunuyor.

2000 yılında İsrail'in sağcı politikacıları Şaron'un İslam'ın kutsal mekanına ayak basmasıyla çatışma tetiklendi ve Oslo Anlaşmasıyla inşa edilen barış umudu yıkıldı. Filistin'in içinde de ılımlı lider Arafat'tan sonra Hamas'ın 2006 yılında seçimlerde zafer kazanmasıyla radikal unsurların etkisi arttı. Hamas daha sonra Gazze Şeridi'ni ele geçirdi ve Batı Şeria ise İsrail ile barış görüşmelerini sürdüren Fetih hareketinin yönetimi altında bulunuyor.

Sorunun çözümü için uluslararası toplumun iş birliği çok önemlidir. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde Yahudi lobi gruplarının etkisi büyük ve İsrail'e büyük miktarda askeri yardım sağladığı için Filistin meselesinden ziyade İran nükleer anlaşması önceliklidir. Buna karşılık, son zamanlarda Arap Birliği ve Bahreyn gibi Arap ülkelerinin İsrail ile diplomatik ilişkiler kurması veya kurmayı hedeflemesi gibi değişim belirtileri de ortaya çıkmaktadır.

Ancak yine de çok sayıda Filistinli mülteci, en temel yaşam koşullarına bile sahip olamamaktadır. Çözüm için İsrail ve Filistin'in her iki tarafının da taviz vermesi şarttır. Şu anda ateşkes görüşmeleri tıkanmış durumda olsa da, nihayetinde adil bir iki devletli çözüm bulunması gerekecektir. Uluslararası toplumun sürekli ilgi göstermesi ve arabuluculuk yapması da bu nedenle önem taşımaktadır.