Vấn đề công suất sản xuất dư thừa của Trung Quốc và sự cần thiết cải cách cơ cấu kinh tế

Trung Quốc gần đây đang khiến cộng đồng quốc tế lo ngại về vấn đề dư thừa công suất sản xuất trong một số ngành công nghiệp chiến lược, bao gồm xe điện, tấm pin mặt trời và pin lithium-ion. Nguyên nhân là do chính phủ Trung Quốc đã cung cấp khoản trợ cấp khổng lồ, dẫn đến việc xuất khẩu phá giá với giá thành thấp ra thị trường quốc tế.

Vấn đề công suất sản xuất dư thừa của Trung Quốc và sự cần thiết cải cách cơ cấu kinh tế

Trên thực tế, theo một cuộc khảo sát năm 2021 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), các công ty năng lượng mặt trời của Trung Quốc nắm giữ hơn 80% thị phần trên thị trường toàn cầu, trong khi chỉ đáp ứng 36% nhu cầu. Ngoài ra, các nhà sản xuất pin của Trung Quốc đã sản xuất 747 GWh pin vào năm ngoái, nhưng chỉ bán được 387 GWh trong nước.

Vấn đề dư thừa công suất sản xuất ngày càng trầm trọng khiến tỷ lệ hoạt động của các nhà máy ở Trung Quốc giảm xuống mức thấp nhất trong 16 năm. Điều này cũng chịu ảnh hưởng từ suy thoái kinh tế do cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài và sự sụt giảm tiêu dùng.

Tuy nhiên, nguyên nhân cơ bản nằm ở những di sản của nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung dựa trên doanh nghiệp nhà nước trong quá khứ. Chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch của chính quyền địa phương, việc chính phủ trung ương không thực hiện các chỉ thị cải cách, cùng với việc mở rộng sản xuất thiếu kiểm soát của các doanh nghiệp đã dẫn đến đầu tư quá mức vào cơ sở hạ tầng.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu chính phủ Trung Quốc không đưa ra các biện pháp thực chất để giải quyết vấn đề dư thừa công suất sản xuất tại Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc lần này, nền kinh tế nước này sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng tăng trưởng chậm và có thể dẫn đến các tranh chấp thương mại lớn hơn.

Để khắc phục tình trạng này, Trung Quốc cần phải bắt tay vào cải cách doanh nghiệp nhà nước, chấp nhận loại bỏ các doanh nghiệp kém hiệu quả. Ngoài ra, cần hạn chế các khoản vay không lành mạnh của ngân hàng nhà nước cho doanh nghiệp, thu hồi lợi nhuận của doanh nghiệp nhà nước, kiềm chế việc cấp trợ cấp của chính quyền địa phương và tăng cường quản lý môi trường.

Bài học từ Nhật Bản sau khi trải qua giai đoạn tái cấu trúc doanh nghiệp sau vụ vỡ bong bóng kinh tế vào những năm 1990 rất đáng để tham khảo. Nếu Trung Quốc thất bại trong việc thực hiện cải cách cơ cấu, nền kinh tế nước này không chỉ rơi vào suy thoái mà còn phải đối mặt với sự gia tăng chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch đối với sản phẩm Trung Quốc trên toàn cầu.