Nasilający się konflikt między Japonią a Chinami o wyspy Senkaku

Wyspy Senkaku (尖閣諸島) to niezamieszkane wyspy należące do prefektury Okinawa, a rząd Japonii twierdzi, że wyspy te bezsprzecznie należą do Japonii zarówno historycznie, jak i z punktu widzenia prawa międzynarodowego. Jednak rząd Chin od lat 70. XX wieku, kiedy to pojawiły się przypuszczenia o możliwości występowania złóż ropy naftowej w okolicach wysp Senkaku, zaczął twierdzić, że wyspy te od dawna należą do Chin.

Chiny argumentują swoje roszczenia do wysp Senkaku, wskazując na ich obecność w starożytnych dokumentach i mapach oraz na bliskość geograficzną do kontynentalnych Chin. Jednak nie ma dowodów na to, że Chiny odkryły te wyspy wcześniej niż inne kraje, a samo odkrycie wyspy lub jej bliskość nie stanowi podstawy do roszczeń terytorialnych. Zgodnie z prawem międzynarodowym, aby uzyskać uznanie praw do terytorium, należy wykazać, że wyraźnie wyrażano wolę posiadania tego terytorium i że w sposób ciągły i pokojowy sprawowano nad nim jurysdykcję.

Do tej pory Chiny nie przedstawiły jednak żadnych dowodów na to, że faktycznie sprawowały kontrolę nad wyspami Senkaku. Wręcz przeciwnie, w związku z ciągłymi demonstracjami siły ze strony Chin, rząd Japonii zdecydowanie reaguje na te działania. Po tym, jak w 2012 roku we wrześniu własność trzech wysp (Uotsuri-shima, Kitakojima i Minamikojima) z prawa cywilnego została przeniesiona z sektora prywatnego do rządowego, chińskie statki straży przybrzeżnej, z wyjątkiem okresów złej pogody, praktycznie codziennie wchodzą na przyległe wody wokół wysp Senkaku i tam pływają. Kilka razy w miesiącu dochodzi nawet do naruszenia terytorium morskich wód Japonii.

Co więcej, w styczniu 2021 roku Chiny przyjęły „Ustawę o straży przybrzeżnej”, która określa uprawnienia i obowiązki straży przybrzeżnej. Ustawa ta zawiera jednak niejasne zapisy dotyczące obszaru jej stosowania oraz problematyczne przepisy dotyczące uprawnień do użycia broni, które są sprzeczne z prawem międzynarodowym. Istnieje obawa, że ustawa ta może naruszać uzasadnione interesy państw, w tym Japonii, co budzi niepokój. Chińskie statki straży przybrzeżnej w pobliżu wysp Senkaku nadal podejmują próby jednostronnej zmiany status quo, takie jak zbliżanie się do japońskich statków rybackich lub naruszanie terytorium morskich wód Japonii z zainstalowanymi działami.

Rząd Japonii utrzymuje, że wyspy Senkaku są bezsprzecznie japońskim terytorium zarówno z historycznego, jak i międzynarodowego punktu widzenia, oraz że Japonia skutecznie sprawuje nad nimi kontrolę. W związku z tym Japonia twierdzi, że problem sporu terytorialnego wokół wysp Senkaku w ogóle nie istnieje. Rząd Japonii domaga się od chińskich statków straży przybrzeżnej opuszczenia rejonu, a także za pośrednictwem kanałów dyplomatycznych składa rządowi Chin stanowczy protest z żądaniem natychmiastowego opuszczenia rejonu i zaprzestania podobnych działań w przyszłości. Zamierza konsekwentnie bronić swoich praw, zachowując jednocześnie zimną krew i zdecydowanie.