Verergerende spanningen tussen Japan en China over de Senkaku-eilanden

De Senkaku-eilanden (尖閣諸島) zijn onbewoonde eilanden die behoren tot de prefectuur Okinawa. De Japanse regering beweert dat deze eilanden historisch en juridisch gezien ontegensprekelijk Japans grondgebied zijn. China daarentegen begon in de jaren 70, toen de mogelijkheid van olievoorraden rondom de Senkaku-eilanden naar voren kwam, te beweren dat de eilanden van oudsher Chinees grondgebied waren.

China baseert haar claim op het feit dat de Senkaku-eilanden in oude documenten en kaarten staan vermeld en dat ze geografisch gezien dicht bij het Chinese vasteland liggen. Er is echter geen bewijs dat China de eilanden eerder dan andere landen heeft ontdekt, en het loutere feit dat een land een eiland heeft ontdekt of er dichtbij ligt, is geen geldige reden om aanspraak te maken op soevereiniteit. Volgens het internationaal recht moet een land, om erkenning te krijgen voor een territoriale claim, kunnen aantonen dat het een duidelijke intentie had om het gebied te bezitten en dat het op een continue en vreedzame wijze soevereiniteit heeft uitgeoefend.

Tot op heden heeft China echter geen bewijs geleverd dat het de Senkaku-eilanden daadwerkelijk heeft beheerst. Integendeel, de voortdurende militaire demonstraties van China leiden tot een krachtige reactie van de Japanse regering. Sinds Japan in september 2012 het eigendom van drie eilanden (Uotsuri-jima, Kitakojima en Minamikojima) van particulier naar de staat overdroeg, vaart de Chinese kustwacht (met uitzondering van slecht weer) bijna dagelijks door de aangrenzende wateren rondom de Senkaku-eilanden. Maandelijks dringt de kustwacht ook enkele keren de territoriale wateren binnen.

Bovendien heeft China in januari 2021 de 'Kustwachtwet' aangenomen, waarin de bevoegdheden en taken van de kustwacht zijn vastgelegd. Deze wet bevat echter vage bepalingen over het toepassingsgebied en problematische clausules over het recht om wapens te gebruiken die in strijd zijn met het internationaal recht. Dit baart zorgen, omdat de wet de legitieme belangen van betrokken landen, waaronder Japan, kan schaden. De Chinese kustwachtschepen blijven eenzijdige pogingen doen om de status quo te veranderen, zoals het benaderen van Japanse vissersboten in de buurt van de Senkaku-eilanden en het binnendringen van de territoriale wateren met schepen die uitgerust zijn met kanonnen.

De Japanse regering handhaaft haar standpunt dat de Senkaku-eilanden historisch en juridisch gezien ontegensprekelijk Japans grondgebied zijn en dat Japan er momenteel effectief de controle over heeft. Daarom stelt Japan dat er geen territoriale geschil is over de Senkaku-eilanden. De Japanse regering eist ter plaatse dat de Chinese kustwachtschepen vertrekken en legt via diplomatieke kanalen krachtig protest aan bij de Chinese regering met het verzoek om onmiddellijk te vertrekken en herhaling te voorkomen. De Japanse regering is van plan om haar standpunten te verdedigen, maar tegelijkertijd kalm en vastberaden te reageren.