Tỷ lệ tự cung lương thực thấp của Nhật Bản và giải pháp

Nhật Bản mỗi năm khi công bố chỉ số tự túc lương thực đều nhận được sự lo ngại và chỉ trích về thành tích thấp kém. Tính đến năm 2021, tổng tỷ lệ tự túc lương thực đạt 38% theo tiêu chuẩn calo và 63% theo tiêu chuẩn giá trị sản xuất, ở mức thấp hơn đáng kể so với các nước phát triển hàng đầu trên thế giới. Tỷ lệ tự túc lương thực thấp có nghĩa là Nhật Bản phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu từ nước ngoài, do đó có thể chịu tác động lớn trong trường hợp xảy ra khủng hoảng lương thực.

Nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ tự túc lương thực của Nhật Bản thấp như vậy là do sự thay đổi nhanh chóng trong chế độ ăn uống, giảm dân số nông nghiệp và bỏ hoang đất canh tác. Sau chiến tranh, quá trình công nghiệp hóa và phương Tây hóa diễn ra nhanh chóng dẫn đến việc giảm tiêu thụ gạo - lương thực chính, trong khi nhu cầu về thịt, bánh mì và các loại thực phẩm khác tăng mạnh. Tuy nhiên, thức ăn chăn nuôi cần thiết cho sản xuất chăn nuôi phần lớn phụ thuộc vào nhập khẩu, khiến tỷ lệ tự túc của ngành chăn nuôi giảm mạnh. Ngoài ra, việc giảm dân số nông thôn do già hóa dân số và bỏ hoang đất canh tác cũng là nguyên nhân chính dẫn đến việc giảm tỷ lệ tự túc.

Để khắc phục tình trạng này, chính phủ và các hộ nông dân đang nỗ lực thực hiện nhiều biện pháp khác nhau. Thứ nhất, đang có những phương án tìm kiếm cách nâng cao năng suất và hiệu quả thông qua việc ứng dụng công nghệ nông nghiệp thông minh. Thông qua việc sử dụng các công nghệ tiên tiến như cảm biến IoT, máy bay không người lái, AI, mục tiêu là giải quyết vấn đề thiếu hụt lao động và tăng năng suất trên mỗi đơn vị diện tích. Thứ hai, khuyến khích sử dụng nông sản trong nước và đa dạng hóa các mặt hàng sản xuất trong nước. Chính phủ đang tiến hành quảng bá việc sử dụng các sản phẩm làm từ bột mì và gạo trong nước, đồng thời hỗ trợ tài chính để thúc đẩy sản xuất trong nước. Thứ ba, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng lương thực bằng cách giảm thiểu lãng phí và thất thoát thực phẩm. Mỗi năm có một lượng lớn thực phẩm bị vứt bỏ, vì vậy việc giảm thiểu tình trạng này có thể tiết kiệm được một lượng đáng kể lương thực. Cuối cùng, đang thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn, nhà trọ nông trại,… để nâng cao sức hấp dẫn của nông nghiệp và nông thôn, đồng thời tăng thu nhập cho các hộ nông dân.

Ngoài ra, gần đây, Nhật Bản cũng đang nỗ lực tăng cường xuất khẩu nông sản Nhật Bản thông qua việc thâm nhập thị trường nước ngoài. Tuy nhiên, việc chỉ tập trung vào việc nâng cao tỷ lệ tự túc lương thực có thể làm mất đi lợi ích của sự phân công lao động và thương mại quốc tế, do đó cần duy trì sự cân bằng hợp lý. Cuối cùng, việc xây dựng một hệ thống sản xuất lương thực bền vững phù hợp với điều kiện thực tế của Nhật Bản để củng cố an ninh lương thực quốc gia là điều quan trọng.