Het probleem van overproductie in China en de reactie op veranderende economische omstandigheden

Er wordt betoogd dat de Chinese economie een gebrek aan 'cyclische groeimotor' heeft. Als er geen alternatief is, zal de Chinese overheid, net als in het verleden, genoodzaakt zijn om een productiegerichte groeistrategie te kiezen om de economie te stimuleren. 'Cyclische groeimotor' verwijst naar de drijvende kracht die de economie via consumptie of investeringen op natuurlijke wijze laat groeien in de conjunctuurcyclus.

Toen de leiders van Japan en Duitsland onlangs Beijing bezochten, trok de waarschuwing dat "hetzijdige groeibijdrage van China ervoor kan zorgen dat Chinese fabrikanten een overschot aan producten exporteren, wat een oneerlijke druk op globale bedrijven kan uitoefenen op prijsgebied" veel aandacht. Echter, als we naar werkelijke macro-economische data kijken, is het lastig om het bestaan van overproductie definitief te bewijzen.

Op korte termijn is de kans groot dat er in China een 'relatieve' overaanbodssituatie blijft bestaan. Als maatregel kan het stimuleren van consumptie via een beleid van herverdeling het risico verminderen dat ontstaat door het relatieve overaanbod. Maar als het stimuleren van de consumptie vertraging oploopt, kan dit leiden tot een nog groter probleem: 'structurele' overproductie. In tegenstelling tot 'cyclische' overproductie heeft 'structurele' overproductie de eigenschap dat de trend van dalende bezettingsgraad van industriële activa langdurig wordt. Hierdoor stijgen de operationele kosten en andere kosten voor het in stand houden van de productie, wat leidt tot lagere winstgevendheid. Hoewel de recente indicatoren nog geen kritiek niveau laten zien, is de winstgevendheid van de over het algemeen inefficiënte Chinese industrie aan het dalen.

In sommige specifieke sectoren is er al sprake van 'structurele' overproductie door eigen factoren. Ten eerste is de bezettingsgraad van gerelateerde producenten gedaald doordat de wereldwijde vraag naar Chinese producten tijdens de coronapandemie is afgenomen. Ten tweede hoopt de voorraad zich op in de gehele woningbouwsector door de aanhoudende correctie in deze sector. Ten derde is de productiecapaciteit van bedrijven in de strategische sectoren van geavanceerde technologieproductie, met name zonne-energie, te sterk toegenomen door overheidssteun.

Sommige optimisten wijzen erop dat de wereld in sommige geavanceerde productsectoren, zoals elektrische auto's, batterijen en zonnepanelen, afhankelijk is van China. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) zal de wereldwijde productiecapaciteit van zonne-energie dit jaar verdubbelen, waarbij China naar verwachting meer dan 90% van de toename voor zijn rekening neemt. Voorstanders van het overheidsbeleid beweren dat China voordelen heeft van zijn beleid om de productie en export in deze sectoren te vergroten.

Momenteel is er echter onvoldoende bewijs voor overproductie in macro-economische indicatoren, waardoor de kans klein is dat de Chinese autoriteiten hun huidige industriële bevorderingsbeleid snel zullen herzien. Gezien de eerdere ervaringen van China, wordt verwacht dat de prijsdruk als gevolg van de uitbreiding van de Chinese industrie een voortdurende invloed zal hebben op andere landen over de hele wereld.

Anderzijds is de consumentengedrag van Chinezen na de coronapandemie aanzienlijk veranderd. Ten eerste is er een trend waarneembaar dat mensen minder naar het buitenland reizen en meer gaan reizen en consumeren binnen het land. Bovendien is online winkelen en consumptie van digitale content sterk toegenomen als gevolg van social distancing-maatregelen. De bezorgdheid over de verspreiding van COVID-19 heeft ook geleid tot een toename van de consumptie van gezondheids- en hygiëneproducten, en de uitgaven aan hoogwaardige producten zijn gestegen, vooral onder de hogere inkomensgroepen.

Tegelijkertijd komen in China nieuwe trends op, zoals ervaringsgerichte consumptie, gepersonaliseerde producten en diensten en duurzame consumptie. Bedrijven die niet adequaat reageren op deze veranderingen, zullen onvermijdelijk met problemen te maken krijgen op de Chinese markt na corona.

Bovendien neemt het bewustzijn van uitputting van hulpbronnen en milieuproblemen toe, waardoor Chinese bedrijven ook meer investeren in recycling en hernieuwbare energie. In het kader van het beleid voor koolstofneutraliteit wordt er ingezet op de ontwikkeling van groene nieuwe industrieën zoals windenergie, zonne-energie en elektrische auto's, terwijl er tegelijkertijd wordt gewerkt aan het verlengen van de levensduur van producten en het verbeteren van de resource-efficiency. Er wordt met name aandacht besteed aan het recyclen van schaarse metalen zoals zeldzame aardmetalen.

China is diep verweven in de wereldwijde toeleveringsketen, dus het herstel van de Chinese economie na corona zal een grote impact hebben op andere landen. Hoewel er verschillende problemen zijn, zoals overproductie, stagnatie in de woningmarkt en inflatie, wordt er over het algemeen verwacht dat de Chinese economie zich tot eind 2022 enigszins zal herstellen. Op lange termijn wordt echter ook betoogd dat structurele hervormingen van de Chinese economie essentieel zijn voor een duurzame economische ontwikkeling.