De Chinese economie op de rand van de afgrond: luidt de beleidswijziging het begin in van ‘dertig verloren jaren’?

De Chinese overheid heeft een koerswijziging doorgevoerd na 14 jaar. Tijdens de "Centrale Economische Werkconferentie" op 11 en 12 december werd aangekondigd dat het monetaire beleid zal worden omgezet van neutraal naar versoepeld om de economie te stimuleren. Dit is een grote verandering, van een lange periode van focus op productie-uitbreiding naar een focus op de stagnerende consumptie. Deze koerswijziging suggereert echter ook de ernst van de problemen waarmee de Chinese economie worstelt en de moeilijkheden bij het herstel.

Koerswijziging na 14 jaar: de onderliggende crisisgevoelens

Op de aandelenmarkten in China en Hongkong reageerde de beurskoers tijdelijk positief op de verwachtingen rond deze koerswijziging. De verwachting van een beursondersteuningsbeleid (PKO) van de overheid en de centrale bank (People's Bank of China) ondersteunde de stijging van de beurskoersen. Aan de andere kant daalde de lange rente en versnelde de daling van de wisselkoers van de yuan ten opzichte van de dollar. Dit laat zien dat de markt nog steeds grote zorgen heeft over de toekomst van de Chinese economie.

De huidige koerswijziging toont aan dat de Chinese overheid zich steeds meer zorgen maakt over de economische neergang. Vooral de malaise op de vastgoedmarkt is ernstig. De vastgoedsector, die ooit ongeveer 30% van het Chinese bbp vertegenwoordigde, is nu een rem op de economie. Lokale overheden proberen de vastgoedmarkt te stimuleren door overtollige voorraden appartementen op te kopen, te renoveren en goedkoop aan lage inkomensgroepen te verkopen, maar het effect is onzeker.

Het Amerikaanse monetaire beleid en de vertraging van de Chinese economie

De situatie rond de Chinese economie wordt steeds moeilijker. Sinds 2014 heeft de VS een normalisering van het monetaire beleid ingezet en is begonnen met renteverhogingen. Dit betekent dat de overmatige investeringsgelden die naar opkomende markten stroomden, terugstromen, wat een grote invloed heeft op de Chinese economie. In 2013 veroorzaakte de "Bernanke-shock", de suggestie van een afbouw van de kwantitatieve verruiming in de VS, grote schommelingen op de opkomende markten, en de valuta van opkomende landen, waaronder China, daalde aanzienlijk ten opzichte van de dollar.

Ook de vertraging van de Chinese economie zelf baart de markt zorgen. De groei van het reële bbp van China bedroeg in het tweede kwartaal van 2012 7,6%, het laagste niveau sinds het eerste kwartaal van 2009. Dit weerspiegelt niet alleen de zwakke vraag, maar ook de daling van de potentiële groei als gevolg van veranderingen aan de aanbodzijde. Vooral de afzwakking van de groei van vastgoedinvesteringen door maatregelen ter beteugeling van de vastgoedbubbel en de zwakke exportgroei als gevolg van de wereldwijde economische vertraging hebben de Chinese economie hard getroffen.

Is de koerswijziging het begin van een "verloren decennium"?

De koerswijziging van de Chinese overheid vertoont overeenkomsten met die van de Bank of Japan. Op 19 maart 2024 besloot de Bank of Japan het negatieve rentetariefbeleid te beëindigen. Dit komt doordat het bereiken van een inflatiedoel van 2%, gepaard gaande met loonstijging, in zicht is gekomen. De koerswijziging van de Bank of Japan komt echter overeen met de geschiedenis waarin de economie na een renteverhoging stagnerend werd, waardoor een beleidswijziging nodig was. De renteverhogingen in 2000 en 2006 leidden beide tot een snelle beleidswijziging en werden bekritiseerd als "voorbarig".

De koerswijziging van de Chinese overheid brengt soortgelijke risico's met zich mee. Zonder concrete maatregelen voor het creëren van vraag, kan een beleid dat vertrouwt op monetaire versoepeling en begrotingsuitgaven wellicht leiden tot een tijdelijk economisch herstel, maar waarschijnlijk niet tot duurzame groei. Sterker nog, een overmatige toename van liquiditeit verhoogt het risico op het ontstaan van nieuwe bubbels.

Bovendien kan de toenemende controle van de Chinese overheid over de sociaaleconomische aspecten de uitstroom van kapitaal en arbeidskrachten naar het buitenland versnellen. Vanaf 2025 is het waarschijnlijk dat de VS, indien de Trump-regering terugkeert, een strenger beleid ten aanzien van China zal voeren, wat voor de Chinese economie een extra tegenslag zou betekenen.

De koerswijziging in China kan het begin betekenen van een "verloren decennium", zoals Japan heeft ervaren. Na de vastgoedbubbelkampte Japan met achterstanden in het afhandelen van probleemleningen, langdurige deflatie en stagnerende structurele hervormingen, wat leidde tot een langdurige economische neergang. De huidige Chinese economie kampt met vergelijkbare problemen als Japan destijds: de malaise op de vastgoedmarkt, problemen met overmatige schulden en een afnemende beroepsbevolking.

Hoe de Chinese overheid deze uitdagingen het hoofd zal bieden en een pad naar duurzame groei zal uitzetten, is de vraag. De koerswijziging is een belangrijk keerpunt voor de toekomst van de Chinese economie. Of het bij een simpele economische stimuleringsmaatregel blijft of een echte verandering met structurele hervormingen wordt, is een vraag waar de wereld met spanning naar uitkijkt.