Problem nadprodukcji w Chinach i reakcja na zmiany w otoczeniu gospodarczym

Wskazuje się, że chińskiej gospodarce brakuje „cyklicznego czynnika wzrostu”. Jeśli nie znajdzie się na to rozwiązania, władze Chin będą zmuszone, podobnie jak w przeszłości, do zastosowania strategii wzrostu opartej na intensywnym wykorzystaniu siły roboczej, aby pobudzić gospodarkę. „Cykliczny czynnik wzrostu” oznacza siłę napędową, która pozwala gospodarce na naturalny wzrost poprzez konsumpcję lub inwestycje w zależności od koniunktury.

Podczas ostatnich wizyt przywódców Japonii i Niemiec w Pekinie uwagę zwróciła ostrzegająca uwaga o tym, że „skupiona na konkretnych obszarach polityka wzrostu Chin może prowadzić do nadmiernej produkcji dóbr przez chińskich producentów, a następnie do ich eksportu, co z kolei może wywierać nieuczciwą presję na globalne firmy pod względem cenowym”. Jednakże, analizując dane makroekonomiczne, trudno jednoznacznie potwierdzić istnienie nadmiernej produkcji.

Krótkotrwale w Chinach prawdopodobne jest utrzymanie się „względnej” sytuacji nadpodaży. Jeśli w ramach przeciwdziałania temu zjawisku zastosuje się politykę stymulowania konsumpcji w celu osiągnięcia równowagi, można będzie ograniczyć ryzyko związane z „względną” nadpodażą. Jednakże, opóźnienie w realizacji polityki stymulowania konsumpcji może doprowadzić do poważniejszego problemu, jakim jest „strukturalna” nadprodukcja. W przeciwieństwie do „cyklicznej” nadprodukcji, „strukturalna” nadprodukcja charakteryzuje się długotrwałym spadkiem wskaźników wykorzystania aktywów przemysłowych. W rezultacie rosną koszty operacyjne związane z utrzymaniem produkcji oraz inne koszty, co prowadzi do spadku rentowności. Chociaż obecne wskaźniki nie wskazują jeszcze na krytyczną sytuację, ogólnie rentowność chińskiego przemysłu, charakteryzującego się wysokim poziomem nieefektywności, spada.

W niektórych konkretnych sektorach już teraz występują problemy z „strukturalną” nadprodukcją wynikające ze specyficznych czynników. Po pierwsze, w wyniku spadku globalnego popytu na chińskie produkty w czasie pandemii COVID-19 obniżyła się wydajność zakładów produkcyjnych w branży. Po drugie, utrzymująca się korekta na rynku nieruchomości prowadzi do kumulacji zapasów w całej branży. Po trzecie, wsparcie rządowe dla strategicznych sektorów produkcji zaawansowanych technologii, w szczególności dla branży ogniw słonecznych, doprowadziło do nadmiernego wzrostu mocy produkcyjnych w tych firmach.

Niektórzy optymiści wskazują, że w przypadku niektórych zaawansowanych produktów, takich jak pojazdy elektryczne, baterie i panele słoneczne, świat jest uzależniony od Chin. Zgodnie z danymi Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) globalna produkcja ogniw słonecznych ma się w tym roku podwoić, a ponad 90% wzrostu przypadnie na Chiny. Zwolennicy polityki rządu twierdzą, że w tych sektorach polityka rozszerzania produkcji i eksportu w Chinach przynosi korzyści.

Jednakże, w obecnej sytuacji, w której makroekonomiczne wskaźniki nie dostarczają wystarczających dowodów na nadprodukcję, prawdopodobieństwo gwałtownej zmiany obecnej polityki wspierania przemysłu przez władze Chin jest niewielkie. Biorąc pod uwagę przeszłe doświadczenia Chin, można oczekiwać, że presja na spadek cen spowodowana ekspansją chińskiego przemysłu produkcyjnego będzie nadal oddziaływać na inne kraje na świecie.

Z drugiej strony, po pandemii COVID-19 nastąpiła znacząca zmiana preferencji konsumpcyjnych Chińczyków. Po pierwsze, zauważalny jest wzrost zainteresowania podróżami krajowymi i konsumpcją w kraju zamiast zagranicznych wyjazdów. Po drugie, w wyniku polityki dystansu społecznego nastąpił gwałtowny wzrost zakupów online i konsumpcji treści cyfrowych. Po trzecie, obawy związane z rozprzestrzenianiem się COVID-19 doprowadziły do wzrostu konsumpcji produktów związanych ze zdrowiem i higieną, a także wzrostu wydatków na towary wysokiej jakości wśród grup o wysokich dochodach.

Równocześnie w Chinach pojawiają się nowe trendy konsumpcyjne, takie jak konsumpcja doznań, spersonalizowane produkty i usługi oraz konsumpcja zrównoważona. Jeśli firmy nie dostosują się do tych zmian, będą miały trudności z funkcjonowaniem na rynku chińskim po pandemii.

Ponadto, rosnąca świadomość wyczerpywania się zasobów i problemów środowiskowych prowadzi do zwiększania inwestycji chińskich firm w recykling i odnawialne źródła energii. W ramach polityki neutralności klimatycznej nacisk kładzie się na rozwój nowych, przyjaznych dla środowiska gałęzi przemysłu, takich jak energia wiatrowa, słoneczna i pojazdy elektryczne. Jednocześnie podejmowane są działania na rzecz wydłużania cyklu życia produktów i poprawy efektywności wykorzystania zasobów. Szczególną uwagę zwraca się na recykling metali rzadkich, takich jak metale ziem rzadkich.

Ze względu na głęboką integrację Chin w globalnych łańcuchach dostaw, odbudowa chińskiej gospodarki po pandemii będzie miała ogromny wpływ na inne kraje. Pomimo różnych wyzwań, takich jak nadprodukcja, słaba koniunktura na rynku nieruchomości i wzrost cen, przeważa opinia, że do końca 2022 roku chińska gospodarka odnotuje pewien stopień odbicia. Jednakże, w dłuższej perspektywie, aby zapewnić zrównoważony rozwój chińskiej gospodarki, konieczne są zmiany w jej strukturze.