Kwikvergiftiging door organisch kwik in afvalwater: de tragedie van 'Minamataziekte', jarenlang genegeerd door bedrijven en overheid

Een moment van nalatigheid leidde tot een tragedie die decennialang voortduurde. Begin jaren 50, in het kleine vissersdorp Minamata in de prefectuur Kumamoto in Japan, brak een mysterieuze neurologische aandoening uit die zich steeds verder verspreidde. Uiteindelijk werd vastgesteld dat het ging om een vergiftiging, bekend als 'Minamataziekte'. De oorzaak van de Minamataziekte was organisch kwik dat in het afvalwater zat dat door een nabijgelegen chemische fabriek werd geloosd.

Aanvankelijk liet de fabriek methylkwik, een bijproduct van het productieproces, gewoon in de zee voor de kust van Minamata lopen. Het organische kwik dat in zee terechtkwam, hoopt zich op in de voedselketen via zeedieren. De bewoners van Minamata, die veel van deze zeedieren aten, begonnen vervolgens symptomen van vergiftiging te vertonen. Aangezien de oorzaak van de ziekte destijds onbekend was, werd het 'de vreemde ziekte' (Kiibyo) genoemd. Maar steeds meer mensen in Minamata kregen met de vergiftigingsverschijnselen te maken en overleden eraan.

De vergiftigingsverschijnselen waren divers. Tot de meest voorkomende behoorden gevoelloosheid in de ledematen, spraakproblemen, vernauwing van het gezichtsveld, evenwichtsstoornissen en gehoorverlies. In ernstige gevallen leidde de ziekte binnen enkele maanden tot de dood. Vooral mensen die er tijdens de zwangerschap aan waren blootgesteld, kregen te maken met symptomen die leken op cerebrale parese.

Het duurde meer dan tien jaar voordat de oorzaak van de ziekte definitief werd vastgesteld, en in die periode probeerde de fabriek de oorzaak te verdoezelen. Ook de autoriteiten en de overheid negeerden de vervuiling. Iedereen was te gefocust op economische groei en het succes van bedrijven. Pas in 1968 werd officieel erkend dat het om een neurologische aandoening ging die werd veroorzaakt door methylkwikvergiftiging.

De overheid en het betrokken bedrijf stelden compensatiemaatregelen en preventieve maatregelen op. Maar in dezelfde periode werden in de regio Agonogawa in de prefectuur Niigata soortgelijke vergiftigingsgevallen ontdekt. De tragedie bleef zich dus verspreiden. Door de vertraging in het vaststellen van de oorzaak en het opstellen van maatregelen moesten talloze mensen lijden onder deze ziekte.

De problemen rondom de Minamataziekte zijn nog steeds niet opgelost. Er zijn nog steeds rechtszaken gaande over het erkennen van nieuwe patiënten en de verantwoordelijkheid van de overheid en het bedrijf voor schadevergoeding. Dit is meer dan alleen een milieuprobleem. Het is een tragedie die voortkomt uit de minachting voor het menselijk leven en de incompetentie van bedrijven en de overheid. Door deze tragedie dienen we ons opnieuw bewust te worden van de gevaren van een cultuur van minachting voor het leven en het gevaar van het negeren van de verantwoordelijkheid van bedrijven.