De toestand van grote voedselbedrijven die de wereldvoedselmarkt domineren en maatregelen tegen voedselcrises

Er bestaat een groep multinationale bedrijven, ook wel "voedselgiganten" genoemd, die een grote invloed hebben op de wereldwijde voedselvoorziening. Bedrijven als Cargill, ADM, Louis Dreyfus, Bunge en Nestlé kopen, verwerken, opslaan en verkopen landbouwproducten zoals tarwe, rijst, maïs en soja die over de hele wereld worden geproduceerd. Daarnaast investeren ze in zaadontwikkeling, genetisch gemodificeerd gewasonderzoek en de ontwikkeling van meststoffen en pesticiden. Kortom, ze vervullen tegelijkertijd de rol van voedselhandelaar, biotechnologiebedrijf en voedselverwerker.

Deze voedselgiganten zijn met name geconcentreerd in de Verenigde Staten, 's werelds grootste graanexporteur, en bezitten 68% van alle graanopslagfaciliteiten. Eind 2022 beheerden ze 30% van de totale graanvoorraad van de VS, wat aangeeft dat ze een enorme invloed hebben. Ze beschikken over silo's, exporthavens en eigen schepen over de hele wereld, waardoor ze de globale voedseldistributie bepalen.

De ongekende macht van deze voedselgiganten is te danken aan het feit dat ze, met de hulp en bescherming van de regeringen van de belangrijkste producentenlanden, de binnenlandse landbouwmarkten hebben gemonopoliseerd. Echter, bij wereldwijde voedselcrises stellen ze hun eigen nationale belangen voorop en beperken ze de export, wat leidt tot instorting van de internationale voedselvoorzieningsketen. De sterke stijging van de wereldwijde voedselprijzen en de instorting van de toeleveringsketen tijdens de COVID-19-pandemie en de oorlog in Oekraïne zijn hiervan voorbeelden.

Landen zoals Zuid-Korea, die afhankelijk zijn van voedselinvoer, worden in een situatie gebracht waarin ze afhankelijk zijn van deze voedselgiganten en kunnen kansen op het verkrijgen van voedsel missen ten opzichte van landen met meer financiële middelen, zoals China en India. Om deze situatie te veranderen, is het herwinnen van voedselsoevereiniteit de beste oplossing. Elk land moet in staat zijn om minstens in eigen behoeften te voorzien op het gebied van voedsel, en handel moet een aanvullende rol spelen.

In de praktijk is vrije handel in landbouwproducten echter moeilijk te realiseren. Als twee landen handel drijven in een specifiek landbouwproduct, kan het ene land worden gedwongen te stoppen met de binnenlandse productie als gevolg van de concurrentie van geïmporteerde landbouwproducten, wat uiteindelijk leidt tot de uitroeiing van dat product. Bovendien is de wereldwijde voedselproductie al onvoldoende. Als een land landbouwproducten importeert tegen een prijs die niet toereikend is om de eigen producenten te beschermen, kunnen landen met beperkte financiële middelen deze producten niet betalen en kampen ze met hongersnood.

Om landbouwhandel tot een eerlijke en wederzijds voordelige relatie te maken, moet de voedselproductie eerst worden uitgebreid tot een niveau dat voldoet aan de vraag van alle landen wereldwijd. Ook moeten importlanden in staat zijn om landbouwproducten te importeren tegen een prijs die hen in staat stelt om hun eigen landbouwsector te behouden, zonder prijsmanipulatie door producentenlanden. Helaas is het in de praktijk bijna onmogelijk om aan deze voorwaarden te voldoen.

Daarom is het voor elk land verstandig om de eigen voedselzekerheid zoveel mogelijk te vergroten en handel slechts als aanvullend middel te gebruiken. Om een ernstige wereldvoedselcrisis te voorkomen, moeten alle landen hun voedselsoevereiniteit waarborgen.