Chiny na krawędzi: zmiana polityki – początek "straconych 30 lat"?

Rząd Chin podjął decyzję o zmianie kursu polityki gospodarczej po 14 latach. Na posiedzeniu „Centralnego Sympozjum na temat Pracy Ekonomicznej”, które odbyło się 11 i 12 grudnia, przedstawiono plan zmiany polityki monetarnej z neutralnej na luzowaną w celu pobudzenia koniunktury. Jest to znacząca zmiana, która oznacza odejście od długoletniej polityki skupionej na zwiększaniu produkcji na rzecz polityki kładącej nacisk na pogrążoną w stagnacji konsumpcję. Jednakże, ta zmiana kursu może również sugerować skalę problemów chińskiej gospodarki i trudności w jej odbudowie.

Zmiana kursu po 14 latach – kryzys w tle

Na giełdach w kontynentalnych Chinach i Hongkongu ceny akcji tymczasowo wzrosły w wyniku oczekiwań związanych z tą zmianą kursu. Oczekiwania dotyczące działań stabilizacyjnych cen akcji (PKO) podejmowanych przez rząd i bank centralny (Chiński Bank Ludowy) również wspierały wzrost cen akcji. Z drugiej strony, długoterminowe stopy procentowe spadły, a spadek kursu juana w stosunku do dolara przyspieszył. To wskazuje, że rynek nadal ma poważne obawy dotyczące przyszłości chińskiej gospodarki.

Obecna zmiana kursu jest dowodem na to, że rząd Chin coraz bardziej obawia się pogarszającej się koniunktury. Szczególnie poważna jest sytuacja na rynku nieruchomości. Sektor nieruchomości, który kiedyś stanowił około 30% PKB Chin, obecnie staje się obciążeniem dla gospodarki. Lokalny rząd próbuje poprawić sytuację na rynku nieruchomości poprzez wykup i remont nadwyżki mieszkań, aby następnie sprzedawać je po niskich cenach osobom o niskich dochodach, jednak skuteczność tych działań jest niepewna.

Zmiana polityki monetarnej w USA i spowolnienie chińskiej gospodarki

Sytuacja wokół chińskiej gospodarki staje się coraz trudniejsza. Od 2014 roku Stany Zjednoczone zmieniły kurs polityki monetarnej, rozpoczynając podwyżki stóp procentowych. Oznacza to odwrócenie nadmiernego napływu kapitału inwestycyjnego do krajów rozwijających się, co miało ogromny wpływ na chińską gospodarkę. W 2013 roku, w wyniku sugestii dotyczących ograniczenia ilościowego luzowania w USA („szok Bernankego”), rynki wschodzące zostały mocno wstrząśnięte, a waluty krajów rozwijających się, w tym Chin, znacznie spadły w stosunku do dolara.

Kolejnym powodem do niepokoju na rynku jest spowolnienie chińskiej gospodarki. W drugim kwartale 2012 roku rzeczywisty wzrost PKB Chin wyniósł 7,6%, co było najniższym poziomem od pierwszego kwartału 2009 roku. Odzwierciedla to nie tylko spadek popytu, ale także spadek potencjalnego wzrostu związany ze zmianami po stronie podaży. Szczególnie dotkliwe są skutki spowolnienia inwestycji w nieruchomości w wyniku działań mających na celu ograniczenie bańki na rynku nieruchomości oraz słaby wzrost eksportu w wyniku spowolnienia światowej gospodarki.

Zmiana kursu – początek „utraconych 30 lat”?

Zmiana kursu polityki gospodarczej podjęta przez rząd Chin w obecnej sytuacji ma pewne podobieństwa do zmiany kursu polityki monetarnej Banku Japonii. 19 marca 2024 r. Bank Japonii zdecydował o zakończeniu polityki ujemnych stóp procentowych. Stało się to możliwe dzięki widocznej perspektywie osiągnięcia celu inflacyjnego na poziomie 2% przy jednoczesnym wzroście płac. Jednakże, zmiana kursu Banku Japonii pokrywa się z historią, w której po podwyżkach stóp procentowych następowało spowolnienie koniunktury, wymuszające korektę polityki. Podwyżki stóp procentowych w 2000 i 2006 roku w obu przypadkach zmusiły do szybkiej korekty polityki i spotkały się z krytyką jako „pośpieszna decyzja”.

Zmiana kursu polityki gospodarczej w Chinach również niesie ze sobą podobne ryzyko. Polityka oparta na luzowaniu polityki monetarnej i zwiększaniu wydatków budżetowych, przy braku konkretnych środków na stymulowanie popytu, może doprowadzić do chwilowego ożywienia koniunktury, ale prawdopodobnie nie zapewni trwałego wzrostu. Co więcej, nadmierne zwiększanie podaży pieniądza zwiększa ryzyko powstawania nowych bańki spekulacyjnych.

Ponadto, wzmożona kontrola społeczno-gospodarcza ze strony rządu Chin może przyspieszyć odpływ kapitału i kadr za granicę. Po 2025 roku, jeśli w USA dojdzie do objęcia władzy przez administrację podobną do administracji Trumpa, można spodziewać się zaostrzenia polityki wobec Chin, co stanowiłoby kolejne utrudnienie dla chińskiej gospodarki.

Zmiana kursu w Chinach może być początkiem „utraconych 30 lat”, podobnie jak w przypadku Japonii. Po pęknięciu bańki na rynku nieruchomości w Japonii, opóźnienia w rozwiązywaniu problemu złych długów, długotrwała deflacja i stagnacja reform strukturalnych doprowadziły do długotrwałego spowolnienia gospodarczego. Obecnie chińska gospodarka boryka się z podobnymi problemami, takimi jak stagnacja rynku nieruchomości, nadmierne zadłużenie i zmniejszenie się liczby ludności w wieku produkcyjnym.

Jak rząd Chin poradzi sobie z tymi wyzwaniami i jak nakreśli ścieżkę zrównoważonego wzrostu? To pytanie o jego umiejętności. Zmiana kursu będzie przełomowym momentem dla przyszłości chińskiej gospodarki. Czy będzie to tylko doraźna próba pobudzenia koniunktury, czy też prawdziwa zmiana z reformami strukturalnymi? Świat z uwagą obserwuje tę sytuację.