Chính phủ Nhật Bản chuyển hướng từ 'duy trì tỷ lệ nhà máy điện hạt nhân' sang 'cho phép mở rộng'... Xem xét cho phép xây dựng lò phản ứng mới thay thế các nhà máy điện hạt nhân ngừng hoạt động

Tờ báo Asahi Shimbun đưa tin rằng chính phủ Nhật Bản đang xem xét cho phép xây dựng thêm các nhà máy điện hạt nhân. Điều này dẫn đến nhận định rằng Nhật Bản đã chuyển hướng từ chính sách 'thoái lui khỏi năng lượng hạt nhân' mà họ từng theo đuổi sau thảm họa nhà máy điện hạt nhân Fukushima năm 2011 sang chính sách 'ủng hộ năng lượng hạt nhân'. Theo Asahi Shimbun, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) dự kiến sẽ đưa vào bản sửa đổi 'Kế hoạch cơ bản về năng lượng' dự kiến được công bố trong năm nay nội dung cho phép các công ty điện lực được xây dựng các lò phản ứng mới thay thế cho các nhà máy điện hạt nhân cũ sắp bị đóng cửa. Chính phủ Nhật Bản sửa đổi 'Kế hoạch cơ bản về năng lượng' cứ sau 3 năm.

Tờ báo cho biết biện pháp này nhắm đến các nhà máy điện hạt nhân như nhà máy điện hạt nhân Kawachi của Kyushu Electric Power. Có khả năng cao là Kyushu Electric Power sẽ được phép xây dựng thêm các lò phản ứng tại nhà máy điện hạt nhân Kawachi ở Kagoshima thay thế cho việc đóng cửa 2 lò phản ứng tại nhà máy điện hạt nhân Genkai ở Saga. Tuy nhiên, thay vì sử dụng từ 'xây dựng thêm', chính phủ Nhật Bản dự định sẽ sử dụng từ 'thay thế' (建て替え - Tatekae) trong bản sửa đổi, ngụ ý rằng sẽ xây dựng các lò phản ứng mới. Asahi Shimbun giải thích rằng đây là biện pháp nhằm tránh làm gia tăng sự phản đối đối với việc xây dựng thêm các nhà máy điện hạt nhân.

Nhật Bản đã trải qua sự cố lõi lò phản ứng bị nóng chảy (Melt Down) lần đầu tiên tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima sau trận động đất Đông Nhật Bản tháng 3/2011. Do lo ngại về tác hại của sự rò rỉ phóng xạ, Đảng Dân chủ, đảng cầm quyền lúc bấy giờ, đã ra lệnh ngừng hoạt động tất cả 54 lò phản ứng trên toàn quốc và thông qua chính sách 'thoái lui khỏi năng lượng hạt nhân' hay còn gọi là 'không sử dụng năng lượng hạt nhân'. Tuy nhiên, tình hình đã đảo ngược khi Đảng Dân chủ Tự do do cựu Thủ tướng Abe Shinzo đứng đầu tái nắm quyền vào cuối năm sau đó. Năm 2014, chính phủ đã bãi bỏ chính sách 'thoái lui khỏi năng lượng hạt nhân' trước đó và xác định năng lượng hạt nhân là nguồn năng lượng chủ chốt. Tiếp đó, từ năm 2017, chính phủ đã tích cực thúc đẩy chính sách tái sử dụng năng lượng hạt nhân bằng cách cho phép kéo dài tuổi thọ của các nhà máy điện hạt nhân cũ, vốn có tuổi thọ 40 năm, thêm 20 năm nữa, đồng thời không tính thời gian các nhà máy này ngừng hoạt động vào thời gian tuổi thọ. Vào thời điểm đó, Hàn Quốc đã thực hiện chính sách 'thoái lui khỏi năng lượng hạt nhân' với việc đóng cửa vĩnh viễn nhà máy điện hạt nhân Gori 1 và đóng cửa sớm nhà máy điện hạt nhân Wolsung 1.

Thủ tướng Kishida Fumio, người kế nhiệm cựu Thủ tướng Abe, đang đẩy nhanh chính sách ủng hộ năng lượng hạt nhân. Năm 2022, Thủ tướng Kishida tuyên bố sẽ nối lại việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân, vốn bị đình chỉ sau thảm họa Fukushima, với mục tiêu hướng tới một xã hội không phát thải carbon. Việc chuyển hướng sang chính sách ủng hộ năng lượng hạt nhân có thể gây ra sự phản đối trong nước Nhật Bản. Tờ Asahi Shimbun chỉ ra rằng, mặc dù việc cho phép xây dựng thêm các lò phản ứng tại các nhà máy điện hạt nhân khác sẽ được thực hiện với điều kiện là phải đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân cũ, do đó tổng số lượng các nhà máy điện hạt nhân sẽ không tăng lên, nhưng điều này vẫn đặt ra câu hỏi về tính nhất quán với nguyên tắc 'giảm thiểu tối đa mức độ phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân' mà Nhật Bản đã đề ra trước đây.

Sự 'quay đầu' này không chỉ diễn ra ở Nhật Bản. Nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả châu Âu và Mỹ, cũng đang xem xét mở rộng sử dụng năng lượng hạt nhân do nhu cầu điện năng tăng đột biến và tình trạng thiếu hụt năng lượng do cuộc xung đột Nga-Ukraine. Chính quyền Tổng thống Biden đã quyết định cho vay 1,5 tỷ USD để hỗ trợ nhà máy điện hạt nhân Palisades ở bang Michigan, vốn đã bị đóng cửa vĩnh viễn vào năm 2022. Phần Lan đã khởi động lại hoạt động của một nhà máy điện hạt nhân mới vào tháng 4 năm ngoái sau 40 năm. Thụy Điển đã bãi bỏ các hạn chế liên quan đến việc xây dựng thêm nhà máy điện hạt nhân vào tháng 11 năm ngoái và đang xem xét việc xây dựng thêm 10 nhà máy điện hạt nhân mới vào năm 2045.