Ngân hàng Nhật Bản quyết định thu hẹp mua trái phiếu chính phủ, kế hoạch cụ thể sẽ được công bố vào tháng 7… Thị trường vẫn chưa hài lòng

Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) đã quyết định giảm quy mô mua trái phiếu chính phủ trong cuộc họp quyết định chính sách tiền tệ diễn ra ngày 14, nhưng đã lùi kế hoạch cụ thể sang cuộc họp vào tháng 7. Điều này đã khiến thị trường phản ứng rằng chính sách của Ngân hàng Nhật Bản là "không đạt kỳ vọng". Trong bối cảnh lãi suất của Mỹ đang chậm hạ nhiệt, khiến chênh lệch lãi suất giữa Nhật Bản và Mỹ không thu hẹp lại, Ngân hàng Nhật Bản đang dần dần công khai chính sách và duy trì thái độ kiềm chế sự suy yếu của đồng Yên, nhằm kéo dài thời gian.

Thống đốc Ueda Haruhiko trong cuộc họp báo sau cuộc họp quyết định ngày 14 đã phát biểu: "Sự suy yếu gần đây của đồng Yên là yếu tố thúc đẩy lạm phát, và chúng tôi đang theo dõi sát sao tình hình vận hành chính sách" và "Cần phải nhận thức rằng tác động của biến động tỷ giá hối đoái đến giá cả đang ngày càng lớn hơn so với trước đây". Sau khi quyết định dỡ bỏ "chính sách nới lỏng tiền tệ khẩn cấp" tại cuộc họp tháng 3, ông vẫn nhấn mạnh rằng "tình hình nới lỏng sẽ tiếp tục trong một thời gian", đồng thời đồng Yên vẫn tiếp tục suy yếu. Trong cuộc họp báo sau cuộc họp tháng 4, phát biểu của Thống đốc Ueda cũng được hiểu là chấp nhận sự suy yếu của đồng Yên, khiến giá trị của đồng Yên giảm mạnh xuống mức 160 Yên/USD. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhật Bản phải can thiệp vào thị trường ngoại hối với quy mô 9.7885 nghìn tỷ Yên.

Kể từ sau cuộc gặp với Thủ tướng Kishida Fumio tại văn phòng Thủ tướng vào ngày 7 tháng 5, Thống đốc Ueda đã sửa đổi phát biểu của mình thành "đang theo dõi sát sao sự suy yếu của đồng Yên". Thị trường dự đoán rằng trong cuộc họp này, Ngân hàng Nhật Bản sẽ công bố kế hoạch cắt giảm mua trái phiếu chính phủ, và sẽ tăng lãi suất trong cuộc họp tháng 7. Thống đốc Ueda giải thích lý do trì hoãn kế hoạch cắt giảm mua trái phiếu chính phủ là "muốn lắng nghe ý kiến của thị trường và đưa ra quyết định thận trọng", nhưng nhà kinh tế học Kimura Nobuhiro của Viện Nghiên cứu tổng hợp Nomura cho rằng "các yếu tố đã rõ ràng và có nguy cơ đồng Yên tiếp tục suy yếu".

Hội đồng Thống đốc Liên bang Mỹ (FRB) trong cuộc họp Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) ngày 12 đã duy trì lãi suất chính sách và điều chỉnh dự báo về số lần giảm lãi suất trong năm nay từ 3 lần xuống còn 1 lần. Nếu Mỹ không hạ lãi suất, xu hướng suy yếu của đồng Yên khó có thể đảo ngược. Nhà kinh tế học Kimura cho biết: "Ngân hàng Nhật Bản có lẽ muốn duy trì hiệu quả kiềm chế sự suy yếu của đồng Yên đến khi Mỹ bắt đầu hạ lãi suất".

Trong số các phương án mà Ngân hàng Nhật Bản đang nắm giữ, biện pháp hiệu quả nhất để làm chậm sự suy yếu của đồng Yên là tăng lãi suất. Tuy nhiên, việc tăng lãi suất cũng sẽ gây ra tác động tiêu cực đến nền kinh tế, chẳng hạn như làm tăng lãi suất vay mua nhà và gây khó khăn cho việc huy động vốn của doanh nghiệp. Tăng trưởng GDP (điều chỉnh theo mùa) của Nhật Bản trong quý 1/2023 đã giảm 1,8% so với cùng kỳ năm trước. Trong quý 2/2023, nền kinh tế Nhật Bản đang phải đối mặt với những bất lợi như việc ngừng sản xuất do các doanh nghiệp lớn như Toyota vi phạm quy định về chứng nhận, vì vậy khó có thể khẳng định nền kinh tế hiện tại đang ở trong tình trạng mạnh mẽ. Một nhân vật từng làm việc tại Ngân hàng Nhật Bản cho biết: "Nếu không thể tăng lãi suất và vẫn yêu cầu phải đối phó với sự suy yếu của đồng Yên, đó sẽ là một ngõ cụt. Sẽ phải chấp nhận tăng lãi suất vào một lúc nào đó".

Vấn đề cốt lõi là khi nào sẽ đưa ra quyết định như vậy. Thống đốc Ueda cho biết sẽ xem xét tăng lãi suất thêm nếu vòng xoáy lương - giá được xác nhận, và trong cuộc họp báo ngày 14 cũng cho biết "việc tăng lãi suất vào tháng 7 là hoàn toàn có thể". Tuy nhiên, không nhiều người thực sự tin vào điều này. Trong giới quan hệ thị trường, ý kiến cho rằng "gần như không thể thực hiện đồng thời việc cắt giảm mua trái phiếu chính phủ và tăng lãi suất" đang chiếm ưu thế, và việc tăng lãi suất có thể sẽ bị lùi lại sau tháng 9.

Mặt khác, các chuyên gia có những ý kiến trái chiều về tác động của việc Ngân hàng Nhật Bản giảm quy mô mua trái phiếu chính phủ đến thị trường. Một số chuyên gia dự đoán rằng việc giảm quy mô mua trái phiếu chính phủ có thể khiến lãi suất dài hạn tăng lên, trong khi những chuyên gia khác lại cho rằng tác động của chính sách này đến thị trường sẽ bị hạn chế. Cần theo dõi sát sao định hướng chính sách của Ngân hàng Nhật Bản và phản ứng của thị trường trong thời gian tới.