Ba yếu tố hình thành gian lận - Cơ hội, Động cơ, Biện minh

Các hành vi bất hợp pháp xảy ra bên trong doanh nghiệp, tức là gian lận, luôn là yếu tố rủi ro. Để phòng ngừa gian lận, điều quan trọng là phải hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến chúng. Nhà nghiên cứu tội phạm tổ chức Donald Cressey và kế toán viên công chứng Steve Albrecht đã đưa ra lý thuyết "Tam giác gian lận", giải thích nguyên nhân dẫn đến gian lận thông qua 3 yếu tố: "Cơ hội", "Động cơ và áp lực" và "Sự biện minh".

Nếu thiếu bất kỳ một trong ba yếu tố này, gian lận rất khó xảy ra. Do đó, để ngăn chặn gian lận ngay từ đầu, cần phải đảm bảo rằng ba yếu tố này không xuất hiện.

Thứ nhất, "Cơ hội" có nghĩa là môi trường cho phép thực hiện gian lận đã được hình thành. Ví dụ như tình huống công việc hoặc quyền hạn tập trung vào một người, khiến việc giám sát trở nên khó khăn, hoặc hệ thống kiểm soát nội bộ lỏng lẻo. Để loại bỏ những tình huống này, cần có các biện pháp như phân chia công việc, giám sát lẫn nhau, kiểm toán định kỳ và tăng cường bảo mật.

Thứ hai, "Động cơ và áp lực" đề cập đến các yếu tố tình huống khiến người ta buộc phải thực hiện gian lận. Ví dụ như tình trạng quá tải công việc, áp lực về thành tích, khó khăn về kinh tế khiến người ta buộc phải sử dụng các phương pháp phi pháp. Để ngăn chặn điều này, doanh nghiệp cần có những nỗ lực như phân công khối lượng công việc hợp lý, thiết lập hệ thống đánh giá và thưởng công bằng, tư vấn hỗ trợ cho nhân viên.

Thứ ba, "Sự biện minh" đề cập đến lý lẽ hợp lý hóa hành vi gian lận. Những lý lẽ như "Các đối thủ cạnh tranh cũng làm như vậy", "Mức độ này thì không sao"… khiến hành vi gian lận trở nên chính đáng. Để giải quyết vấn đề này, cần thực hiện các biện pháp như đào tạo về đạo đức, xây dựng hệ thống truyền thông minh bạch và tạo dựng văn hóa doanh nghiệp công bằng.

Để ngăn chặn gian lận nội bộ trong doanh nghiệp, cần có những nỗ lực đa dạng nhằm loại bỏ ba yếu tố cơ hội, động cơ và sự biện minh. Cần phải tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ, vận hành chế độ nhân sự minh bạch và thiết lập văn hóa kinh doanh dựa trên đạo đức một cách toàn diện. Phòng ngừa từ sớm là con đường ngắn nhất để giảm thiểu thiệt hại do gian lận gây ra.