Spadek dynamiki branży EV w Japonii: Dlaczego świat idzie do przodu?

W celu osiągnięcia neutralności węglowej na całym świecie gwałtownie rozwija się rynek pojazdów elektrycznych (EV). Jednakże japoński przemysł motoryzacyjny pozostaje w tyle w tym segmencie, co wzbudza obawy o pogłębiający się kryzys. Podnoszone są głosy o konieczności wypracowania wspólnych rozwiązań przez rząd i branżę.

W 2021 roku globalna sprzedaż EV wyniosła około 6,6 miliona sztuk, co stanowi trzykrotny wzrost w porównaniu do 2019 roku. Tylko w Chinach sprzedano ponad 3,5 miliona nowych pojazdów energetycznych, w tym EV i hybryd plug-in, a w 2022 roku planuje się osiągnąć sprzedaż na poziomie 5 milionów sztuk. W odpowiedzi na ten trend Toyota wyznaczyła sobie cel sprzedaży 3,5 miliona EV do 2030 roku.

Z drugiej strony, w 2022 roku japońskie firmy zdołały wysłać na rynek zaledwie 120 000 EV. Obecnie dominującym graczem na światowym rynku EV jest Tesla, która posiada ogromne fabryki w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Europie. Chińska firma BYD również dynamicznie się rozwija i zajmuje trzecie miejsce w rankingu globalnych producentów EV. Co więcej, firmy europejskie, w tym niemieckie, w ramach polityki odejścia od silników Diesla, rozpoczęły masową produkcję EV. W ten sposób Japonia traci grunt pod nogami na rynku EV.

Istnieje wiele powodów, dla których japoński przemysł motoryzacyjny pozostaje w tyle w dziedzinie EV. Po pierwsze, japońscy producenci, dumni ze swoich osiągnięć w zakresie silników spalinowych i technologii hybrydowych, zaniedbali rozwój technologii EV. Ponadto, produkcja EV wiąże się z wysokimi kosztami i długim okresem zwrotu z inwestycji, co mogło zaważyć na ich wahaniu. Nie oznacza to jednak, że rozpoczęcie prac nad EV było znacząco spóźnione. W 2009 roku Mitsubishi wprowadziło na rynek model i-MiEV, a japońskie firmy już na początku lat 2010. zaczęły wprowadzać EV na rynek. Problemem było jednak brak przejścia na pełną skalę produkcji.

Utrzymanie dotychczasowych linii produkcyjnych samochodów z silnikami spalinowymi, będących źródłem dochodu, i jednoczesne rozszerzenie działalności na EV, prawdopodobnie nie było łatwym zadaniem. Sytuacja na rynku krajowym również nie sprzyjała szybkiej komercjalizacji EV. W Japonii nadal dominował sceptycyzm wobec EV, związany z brakiem infrastruktury ładowania, obawami o bezpieczeństwo akumulatorów litowo-jonowych, wysokimi kosztami baterii oraz zależnością od zagranicznych dostawców kluczowych surowców, takich jak metale ziem rzadkich. Do tego doszedł wpływ pandemii COVID-19, która utrudniła dostęp do informacji o rynkach zagranicznych, co mogło doprowadzić do zaniżenia oceny dynamiki zmian rynkowych.

Za bierną postawą japońskiej branży motoryzacyjnej krył się również problem wysokich kosztów związanych z budową łańcucha dostaw komponentów do pojazdów elektrycznych, wynikający z zhierarchizowanej struktury produkcji. Ponieważ sytuacja poszczególnych dostawców różniła się, trudno było precyzyjnie określić, gdzie znajduje się punkt zwrotny w przyszłości.

Mimo wszystko, japoński przemysł motoryzacyjny powinien wreszcie podjąć działania. Karoseria EV, w przeciwieństwie do samochodów z silnikami spalinowymi, składa się z znacznie mniejszej liczby części. Wiele firm produkujących części może ulec wyeliminowaniu w erze EV, co z kolei doprowadzi do problemów z zatrudnieniem. Co więcej, jeśli części lub pojazdy elektryczne produkowane w Japonii powstawałyby z wykorzystaniem energii z elektrowni węglowych, mogłyby podlegać opłacie za emisję dwutlenku węgla, jaką wprowadzają kraje takie jak Unia Europejska. Zależność od zagranicznych dostawców w zakresie kluczowych komponentów, takich jak baterie i akumulatory, również jest wysoka. Nadszedł czas, aby rząd Japonii i przemysł motoryzacyjny połączyły siły i przystąpiły do budowania krajowego ekosystemu EV.

W ostatnim czasie pojawiają się głosy, że japońskie firmy pozostają w tyle w dziedzinie CASE (ang. Connected, Autonomous, Shared and Electric), czyli rewolucji w mobilności obejmującej m.in. autonomiczne prowadzenie, łączność, współdzielenie pojazdów i elektryfikację. W tej sytuacji przemysł EV może stanowić dla japońskiej gospodarki wielką szansę, dlatego też coraz częściej podkreśla się potrzebę stworzenia kompleksowej strategii rozwoju. W obliczu opóźnień w rozwoju rynku EV Japonia powinna wykorzystać tę sytuację i strategicznie stworzyć nowe możliwości.