Tình hình kinh tế Nhật Bản và sự bất thường của thị trường chứng khoán Nhật Bản: Lạm phát và tác động của chính sách nới lỏng tiền tệ

Ngày 22 tháng 2, chỉ số Nikkei bình quân của Nhật Bản đã đạt 39.098,68 yên (giá đóng cửa), vượt qua mức đỉnh lịch sử 38.915,87 yên ghi nhận vào ngày 29 tháng 12 năm 1989. Tiếp đó, vào ngày 26, chỉ số này tiếp tục tăng lên 39.233,71 yên, thiết lập mức cao nhất trong 2 phiên giao dịch liên tiếp.

Tuy nhiên, mặc dù đà tăng của thị trường chứng khoán đạt mức tương tự như thời kỳ bong bóng, nhưng phần lớn người dân Nhật Bản có thể sẽ khó cảm nhận được điều đó. Nguyên nhân là do tình hình kinh tế Nhật Bản đang xấu đi. GDP thực tế trong quý 4 năm 2023 đã giảm 0,4% so với quý trước theo tỷ lệ hàng năm, đánh dấu quý thứ 2 liên tiếp giảm, và có khả năng sẽ tiếp tục giảm trong năm 2024. Đặc biệt, chi tiêu tiêu dùng cá nhân đang rất ảm đạm khi phải đối mặt với sức ép mạnh mẽ từ lạm phát.

Như vậy, có sự chênh lệch lớn giữa tình hình kinh tế hiện tại và mức giá cổ phiếu vượt xa thời kỳ bong bóng. Có thể nói đây là sự tăng giá cổ phiếu mà người dân không cảm nhận được.

Điều quan trọng là đà tăng giá cổ phiếu hiện tại không phản ánh sự tăng trưởng thực chất, chẳng hạn như sự cải thiện năng lực tăng trưởng của nền kinh tế Nhật Bản hoặc các doanh nghiệp, sự cải thiện chất lượng cuộc sống thông qua việc nâng cao năng suất lao động, tăng cường sức cạnh tranh quốc tế, v.v.

Trái lại, sự tăng giá cổ phiếu chỉ phản ánh sự phình to giá trị danh nghĩa do lạm phát, chỉ là một hiện tượng ảo do lạm phát gây ra. Hơn nữa, chính sách nới lỏng tiền tệ được duy trì bất chấp tình hình lạm phát ở mức cao nhất trong lịch sử cũng đang góp phần làm giảm lãi suất thực (lãi suất danh nghĩa - tỷ lệ lạm phát kỳ vọng) và thúc đẩy sự suy yếu của đồng Yên, qua đó hỗ trợ mạnh mẽ cho sự tăng giá cổ phiếu. Như vậy, sự tăng giá cổ phiếu là kết quả của sự kết hợp giữa hai yếu tố: phình to giá trị danh nghĩa và hiện tượng tài chính.

Cần phải cảnh giác, không nên quá phấn khích trước mức tăng giá cổ phiếu cao như hiện nay.