Eisai, kontrkandydat dla leku na Alzheimera 'Lecanemab': Zbliża się zatwierdzenie 'Donanemab' firmy Lilly

W zeszłym roku firma Eisai, która opracowała nowy lek na chorobę Alzheimera po około 20 latach, po zaledwie roku od wprowadzenia go na rynek, stanęła w obliczu silnej konkurencji.

Komitet Doradczy Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) w dniu 10 czerwca jednogłośnie zalecił zatwierdzenie leku na chorobę Alzheimera "donanemab" opracowanego przez amerykańską firmę farmaceutyczną Eli Lilly. Decyzja komitetu doradczego nie ma mocy prawnej, jednak FDA zazwyczaj stosuje się do jego zaleceń, dlatego donanemab prawdopodobnie zostanie wprowadzony na rynek w Stanach Zjednoczonych i Japonii jeszcze w tym roku. Oznacza to szybkie wejście na rynek konkurencyjny dla leku na chorobę Alzheimera "lecanemab" wprowadzonego przez Eisai w 2023 roku.

Brytyjska firma badawcza GlobalData przewiduje, że w 2029 roku sprzedaż leków Eisai i Lilly osiągnie około 5 miliardów dolarów. Wybór leku przez pacjentów i lekarzy będzie zależeć od różnic w szczegółowych cechach obu preparatów oraz od przyszłych strategii sprzedaży obu firm.

Oba leki działają na tej samej zasadzie – polegającej na usuwaniu z mózgu białka "beta-amyloid", które gromadzi się w nim i hamuje rozwój choroby Alzheimera. Różnią się jednak pod względem obciążenia dla pacjenta, grupy docelowej itp.

Wyniki dotychczasowych badań klinicznych wykazały, że donanemab firmy Lilly wiąże się z nieco wyższym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, takich jak krwawienie wewnątrzczaszkowe. Ponadto lek ten jest przeznaczony tylko dla pacjentów, u których w mózgu znajduje się białko "tau" w określonym stężeniu. W badaniu klinicznym donanemabu lek podawano co 4 tygodnie, a po osiągnięciu określonego poziomu skuteczności, jego podawanie przerywano.

Z drugiej strony, lecanemab firmy Eisai musi być podawany co 2 tygodnie, a moment, w którym można przerwać jego podawanie, nie jest jeszcze jasno określony. Lecanemab jest dla Eisai kluczowym lekiem, od którego zależy przyszły rozwój firmy. Obecnie głównym produktem Eisai jest lek przeciwnowotworowy "lenvima", który w 2023 roku stanowił około 40% całkowitej sprzedaży firmy wynoszącej 741,8 miliarda jenów. Jednak w 2026 roku wygaśnie patent na lenvimę, co prawdopodobnie doprowadzi do pojawienia się na rynku leków generycznych. Lek na chorobę Alzheimera lecanemab budzi nadzieje jako "następca" lenvimy po wygaśnięciu jego patentu.

Z kolei Japońskie Narodowe Centrum Badań nad Długowiecznością również udostępnia informacje na temat donanemabu firmy Lilly. Centrum zwraca uwagę na to, że donanemab może skutecznie usuwać amyloidowe blaszki z mózgu. W 2021 roku Eli Lilly złożyła wniosek do FDA o przyspieszone zatwierdzenie donanemabu w oparciu o wyniki badania klinicznego fazy II "TRAILBLAZER-ALZ", które oceniało bezpieczeństwo i skuteczność leku. Jednak FDA w styczniu 2023 roku wstrzymała przyspieszone zatwierdzenie donanemabu, ponieważ brakowało "danych z co najmniej 12 miesięcy leczenia donanemabem od 100 pacjentów", niezbędnych do potwierdzenia bezpieczeństwa leku. FDA nie wyraziła jednak obaw co do skuteczności donanemabu.

Eli Lilly kontynuowała badania kliniczne fazy III, aby zebrać niezbędne dane, a w lipcu 2023 roku złożyła wniosek o pełne zatwierdzenie do FDA. W tym samym roku, we wrześniu, firma złożyła również wniosek o zatwierdzenie do Ministerstwa Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej w Japonii.

Różnica między lecanemabem a donanemabem polega na tym, że wiążą się one z różnymi rodzajami agregatów beta-amyloidu. Lecanemab wiąże się zarówno z "protofibrylami", czyli agregatami beta-amyloidu o średniej wielkości, jak i z większymi amyloidowymi blaszkami. Z drugiej strony, donanemab wiąże się selektywnie z amyloidowymi blaszkami, które zgromadziły się w mózgu i zostały oznaczone "piroglutaminacją" w wyniku upływu czasu. Ta różnica może być jednym z powodów, dla których donanemab skuteczniej usuwa amyloidowe blaszki z mózgu. Lecanemab z kolei może skuteczniej wiązać się z i usuwać amyloidowe blaszki we wczesnych stadiach ich gromadzenia się w mózgu.

Obecnie w Stanach Zjednoczonych i Japonii trwają procedury zatwierdzania donanemabu, a musimy poczekać na ich wyniki. Jednakże, jeśli dobrze zrozumiemy cechy lecanemabu i donanemabu i wykorzystamy je w odpowiedni sposób, istnieje prawdopodobieństwo, że będziemy mogli zmniejszyć dawkę i czas leczenia oraz koszty, jednocześnie zwiększając bezpieczeństwo i skuteczność leczenia. Konieczne są dalsze badania w tym zakresie.