Inaugurele rede van president Lai Ching-te zorgt voor woede in China vanwege 'onvergeeflijke uitspraken' en de realiteit van de Taiwanese bevolking die 'gewend is aan intimidatie'

Op 20 mei trad Lai Ching-te (라이칭더) aan als nieuwe president van Taiwan, waarna China onmiddellijk na zijn inauguratiespeech opnieuw militaire oefeningen uitvoerde die neerkwamen op een blokkade van Taiwan. In dit artikel analyseren we de verslechterende relatie tussen China en Taiwan, met de nadruk op de inauguratiespeech van president Lai en de reactie van China.

De inauguratiespeech van president Lai bleef over het algemeen binnen de verwachtingen, maar we kunnen wel stellen dat zijn ‘onafhankelijkheidsgezindheid’ duidelijk naar voren kwam. Hoewel president Lai de basisprincipes van de regering-Tsai Ing-wen volgde, gebruikte hij in zijn toespraak niet de vier karakters ‘Taiwanese onafhankelijkheid’. Dit is een minimum aan respect voor China en een voorzichtige poging om geen aanleiding te geven tot het gebruik van geweld.

In zijn toespraak gebruikte hij echter wel 77 keer het woord ‘Taiwan’, terwijl de officiële benaming van Taiwan, ‘Republiek China’, slechts 9 keer werd gebruikt en ‘Republiek China Taiwan’ slechts 3 keer. Voor president Lai, die tijdens een televisiedebat over de presidentsverkiezingen de uitspraak deed dat ‘de Republiek China een ramp is’ (volgens zijn eigen verklaring een verspreking: ‘de grondwet van de Republiek China is een ramp’), is het gunstig om zo vaak mogelijk ‘Taiwan’ te gebruiken en zo weinig mogelijk ‘Republiek China’.

Natuurlijk omvat het gebied dat de huidige Taiwanese president bestuurt niet het oorspronkelijke grondgebied van de ‘Republiek China’, dat in 1912 werd opgericht na de Xinhai-revolutie, en dat het Chinese vasteland omvatte. Het huidige bestuursgebied beperkt zich tot het hoofdeiland Taiwan, de Penghu-eilanden (澎湖), Kinmen en Matsu. Daarom werd ook in de inauguratiespeeches van voormalig president Ma Ying-jeou (馬英九) uit 2008 en 2012 het woord ‘Taiwan’ vaker gebruikt dan ‘Republiek China’, net zoals dat het geval was in de toespraken van voormalig president Tsai Ing-wen (蔡英文) uit 2012 en 2016.

Er is echter een cruciaal verschil in de woordkeuze tussen president Tsai, president Ma en president Lai. Dat verschil zit hem in de manier waarop ze omgaan met de relatie met China (hierbij wordt met ‘China’ doorgaans, zoals in Japan, het Chinese vasteland bedoeld, oftewel de Volksrepubliek China). In haar twee inauguratiespeeches gebruikte president Tsai het woord ‘China’ niet en in plaats van ‘de relatie tussen China en Taiwan’ gebruikte ze ‘de twee kanten van de Straat van Taiwan’ (양안, wat de twee oevers van de Straat van Taiwan betekent). Ook gebruikte ze ‘de relatie tussen China en Taiwan’ niet maar ‘de relatie tussen de twee kanten van de Straat van Taiwan’. President Ma Ying-jeou gebruikte ‘het vasteland’ in plaats van ‘China’ en ‘de twee kanten van de Straat van Taiwan’ in plaats van ‘de relatie tussen China en Taiwan’.

Maar president Lai gebruikte wel het woord ‘China’, net zoals de Japanners dat doen. Dat was voor de Chinese Communistische Partij een onacceptabele daad. Voor China is Taiwan, hoewel niet bestuurd door de Chinese Communistische Partij, ‘een onderdeel van China’ (中国の一部). Als president Lai de Volksrepubliek China ‘China’ noemt, dan kan China dat alleen interpreteren als een verklaring dat ‘de Volksrepubliek China = China is en Taiwan een onderdeel van China is’ (中国的一部分).