Bài phát biểu nhậm chức của Tổng thống Thái Anh Văn (賴清德), những lời nói 'không thể tha thứ' chọc giận Trung Quốc và thực tế người dân Đài Loan đã 'quen với sự đe dọa'

Ngày 20 tháng 5, 賴清德 (Lai Ching-te) nhậm chức Tổng thống mới của Đài Loan, ngay sau bài phát biểu nhậm chức của ông, Trung Quốc một lần nữa tiến hành các cuộc tập trận quân sự bao vây Đài Loan. Bài viết này sẽ phân tích mối quan hệ Trung Quốc - Đài Loan đang ngày càng căng thẳng, tập trung vào bài phát biểu nhậm chức của Tổng thống 賴 và sự phản đối của Trung Quốc.

Bài phát biểu nhậm chức của Tổng thống 賴 nhìn chung nằm trong dự đoán, nhưng được cho là đã thể hiện rõ “khuynh hướng độc lập” của ông. Tất nhiên, Tổng thống 賴 kế thừa đường lối cơ bản của chính quyền Thái Anh Văn, không sử dụng bốn chữ “Đài Loan độc lập” trong bài phát biểu. Đây là sự xem xét tối thiểu đối với Trung Quốc và cũng là sự thận trọng để không cung cấp cớ cho việc sử dụng vũ lực.

Tuy nhiên, trong bài phát biểu của ông, từ “Đài Loan” xuất hiện tới 77 lần, trong khi “Trung Hoa Dân Quốc”, quốc hiệu chính thức của Đài Loan, chỉ xuất hiện 9 lần, “Trung Hoa Dân Quốc Đài Loan” chỉ xuất hiện 3 lần. Đối với Tổng thống 賴, người có “khuynh hướng độc lập”, từng phát biểu trong cuộc tranh luận truyền hình trước cuộc bầu cử rằng “Trung Hoa Dân Quốc là tai họa” (theo lời giải thích của bản thân ông, đây là một lỗi lầm trong lời nói, ý ông muốn nói “Hiến pháp Trung Hoa Dân Quốc là tai họa”), việc sử dụng từ “Đài Loan” càng nhiều càng tốt và từ “Trung Hoa Dân Quốc” càng ít càng tốt là điều hiển nhiên.

Tất nhiên, lãnh thổ mà Tổng thống Đài Loan hiện tại đang cai trị không bao gồm Trung Quốc đại lục, vốn là lãnh thổ cai trị ban đầu của “Trung Hoa Dân Quốc” được thành lập sau Cách mạng Tân Hợi năm 1912, mà chỉ giới hạn ở Đài Loan, quần đảo Bành Hồ, Kim Môn và Mã Tổ. Do đó, trong bài phát biểu nhậm chức năm 2008 và 2012 của cựu Tổng thống Mã Anh Cửu của Quốc dân đảng, từ “Đài Loan” cũng xuất hiện nhiều hơn “Trung Hoa Dân Quốc”, và trong bài phát biểu nhậm chức năm 2012 và 2016 của cựu Tổng thống Thái Anh Văn cũng vậy.

Tuy nhiên, có một điểm khác biệt quyết định trong cách dùng từ của cựu Tổng thống Thái, cựu Tổng thống Mã và Tổng thống 賴. Đó là phần liên quan đến mối quan hệ với Trung Quốc (ở đây, “Trung Quốc” thường được người Nhật sử dụng để chỉ Trung Quốc đại lục, tức là Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, không bao gồm Đài Loan). Trong cả hai bài phát biểu nhậm chức, cựu Tổng thống Thái đều không sử dụng từ “Trung Quốc”, và khi nói về mối quan hệ giữa Trung Quốc và Đài Loan, thay vì sử dụng “Trung Đại”, bà đã sử dụng từ “Hai bên eo biển” (ý chỉ hai bên eo biển Đài Loan), “quan hệ Trung Đại” được biểu đạt bằng “quan hệ Hai bên eo biển”. Còn cựu Tổng thống Mã Anh Cửu thì sử dụng từ “Đại lục” khi nói về “Trung Quốc”, và vẫn sử dụng “Hai bên eo biển” cho “Trung Đại”.

Tuy nhiên, Tổng thống 賴 đã sử dụng từ “Trung Quốc” giống như cách người Nhật sử dụng. Đây là hành động không thể tha thứ đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc. Bởi vì đối với Trung Quốc, Đài Loan là “một phần của Trung Quốc”, mặc dù không phải do Đảng Cộng sản Trung Quốc cai trị. Nếu Tổng thống 賴 sử dụng từ “Trung Quốc” để chỉ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, thì Trung Quốc không còn cách nào khác ngoài việc hiểu đó là một tuyên bố rằng “Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa = Trung Quốc và Đài Loan là một phần của Trung Quốc (không phải một phần của Trung Quốc)”.